ارزیابی اثر کشندگی روغن درخت چای (Melaleuca alternifolia) بر لیشمانیا ماژور در شرایط آزمایشگاهی

زمینه: لیشمانیوز بیماری انگلی منتقله از طریق گونه‌هایی از پشه خاکی به نام فلبوتوموس می‌باشد و از اکثر نقاط جهان گزارش می‌شود. تخمین زده می‌شود که شیوع جهانی آن حدود 12 میلیون نفر و بروز سالیانه آن 500 هزار نفر باشد. داروهای مورد استفاده در درمان این بیماری عمدتاً کم اثر، سمی و دارای عوارض جانبی زیاد می‌باشند. بر اساس نتایج برخی مطالعات عصاره درخت چای (Melaleuca alternifolia) که مایعی زرد رنگ و با بوی تند می‌باشد دارای اثرات ضد میکراگانیسمی از جمله ضد باکتریائی و ضدقارچی است، لذا ما در این مطالعه اثر ضد لیشمانیائی آن مورد بررسی قرار دادیم. مواد و روش‌ها: روغن درخت چای از شرکت داروسازی دکتر جهانگیری خریداری و غلظت‌های مختلف آن (میلی‌لیتر/میلی‌گرم 100.200.400.800) در حلال TSB به حجم 1 میلی‌لیتر در لوله آزمایش تهیه گردید، سپس به هر لوله 9 میلی‌لیتر محیط کشت RPMI-1640 و تعداد 106×1 پروماستیگوت زنده نیز اضافه گردید به طوری‌که حجم نهایی به 10 میلی‌لیتر رسید، این لوله‌ها به مدت 72 ساعت در دمای 23 درجه انکوبه شده و تعداد انگل‌ها در هر لوله تا 6 ساعت اول هر یک ساعت یکبار و بعد از آن هر 24 ساعت یکبار با لام نئوبار شمارش گردیدند. یافته‌ها: دوز کشنده روغن درخت چای با 50 درصد کشندگی برای پروماستیگوت‌های لیشمانیا (IC50) معادل میلی لیتر/میلی‌گرم337 بود در حالی‌که غلظت میلی‌لیتر/میلی‌گرم 800 از این عصاره توانست موجب مرگ 95 درصد از انگل‌ها در مدت 24 ساعت انکوباسیون شود و غلظت‌های پایین‌تر آن فعالیت ضد لیشمانیائی وابسته به دوز نشان دادند. گلوکانتیم به عنوان داروی کنترل مثبت غلظت میلی‌لیتر/ میلی‌گرم 300 موجب مرگ تمام پروماستیگوت‌ها گردید در حالی‌که تعداد پروماستیگوت در لوله‌های کنترل منفی در طول مدت انکوباسیون افزایش یافت. نتیجه‌گیری: اثر ضد لیشمانیائی عصاره روغن درخت چای با50IC معادل میلی‌لیتر/میلی‌گرم 800 و 95 درصد کشندگی با غلظت میلی‌لیتر/میلی‌گرم 800 امیدوارکننده است و آنالیز مواد تشکیل دهنده و ارزیابی اثر ضد لیشمانیائی آن به‌خصوص در حیوان آزمایشگاهی پیشنهاد می‌شود.